Bronnenschroom

Alsof ik weer op ‘het zoldertje’ van mijn opa en oma was, dat raamloze, inpandige kamertje waar je binnenstapte door een deur in de badkamer. Ik was zeven en voor mij was het een schatkamer. Langs alle muren planken, wel vier of vijf boven elkaar tot aan het hoge plafond. Om bij de hogere te kunnen, moest je een houten trapje uitklappen, en daarvoor moest de grijze paneeldeur eerst dicht. De planken stonden vol met dozen, een ontdekkingstocht was het, onder elke deksel iets nieuws. Poppen en poppenkleertjes, een porseleinen serviesje en een fornuisje van blik, bolletjes wol, knopen, kaartjes met biaisband, fluwelen lint en kanten randjes, opengewerkt borduurwerk, een hoedje, nog een hoedje, haarspelden. Uit elke doos dwarrelde ook een andere geur, van linnengoed, poeder, zeep. Tussen de dozen een poppenwagen met rode houten wielen en een grijze bordkartonnen kap, een houten winkeltje, een poppenbank met houten poten en trijpen bekleding.

Zo zat ik nu in de Koninklijke bibliotheek (ook in Den Haag) met een blikken trommeltje voor me. Daarin een microfilm. Misschien ouderwets, maar voor mij nieuw en spannend. Ooit heb ik wel met microfiches gewerkt, maar een film… Ik kwam hem op het spoor omdat ik aan het speuren ben naar een schilder/fotograaf die 100 jaar voor mij geboren is. Twee brieven die zijn moeder in 1887 en 1888 verstuurde naar iemand die ik hier nog even anoniem laat, zijn bewaard gebleven in een archief dat de KB beheert.

Op de viewer zit een knop waarmee je de film in beweging brengt en doorspoelt. Hoe meer je naar rechts draait, hoe sneller de spoelen af- en opwinden. Vóór elk archiefstuk is een wit blad gefotografeerd dat het nummer van dat stuk vermeldt. Het is de kunst om zo snel te gaan dat wat je niet zoekt snel voorbij spoelt, en niet zo snel dat je ogen wat je wel zoekt missen. Als ik bij het tabblad vóór Catharina’s brieven aankom, voel ik me weer op het trapje staan en naar het deksel van een doos reiken. Maar ik voel ook schroom. Hebben historici daar nooit last van, als ze op het punt staan een bron te openen? Of ont-schroomt het als brieven, na verloop van meer dan een eeuw, zijn veranderd in archief?

Voorzichtig laat ik het eerste velletje in beeld glijden. Mijn ogen vliegen over de geschreven regels.

Ik kan ze niet lezen.

Ik zie dat het handschrift is, maar het laat geen enkel woord los, laat staan betekenis. Ik kijk naar wat er staat, maar zie het niet. Oké, efficiency first. Aan de viewer hangen een betaalautomaat en een printer. Met 16 fotokopieën in de tas kan ik thuis in de herkansing. Daarover later.

Het is alsof ik mijn oma van beneden hoor roepen: “Waar ben je? Wat doe je?”

Wilt u mijn talent inzetten, belt of mailt u dan gerust. Ik kijk uit naar het contact en de samenwerking.